CAO KIM NGÂN HOA - CAO DƯỢC LIỆU THIÊN VIỆT NHẬT
1. Mô tả dược liệu:
- Tên Gọi Khác: Nhẫn đông hoa, Kim ngân hoa lộ, Tỉnh ngân hoa, Song bào hoa, Nhị bảo hoa, Ngân hoa than, Ngân hoa,…
- Tên Khoa Học: Lonicera japonica Thunb.
- Thuộc Họ: Cơm cháy (Caprifolianceae).
- Thuộc tính:
Kim ngân hoa là cây dạng dây leo, thân dài trung bình từ 9 – 10m. Thân rỗng bên trong, có rãnh chạy dọc thân, cành nhiều, màu xanh khi non và chuyển thành màu đỏ nâu khi già.
Lá mọc đối xứng, hình trứng dài, phiến lá dài từ 38 – 40cm, rộng 1.5 – 5cm. Lá kim ngân hoa mọc quanh năm, ngay cả khi trời rét. Hoa mọc tháng 3 – 5, có màu trắng khi mới nở và sau chuyển thành màu vàng, mọc ở kẽ lá. Mỗi cuống có 2 hoa. Nụ hoa hình gậy, dài 25cm, hơi cong, đường kính khoảng 5mm. Nụ được phủ lông ở bên ngoài, có màu vàng đến màu vàng nâu. Quả màu đen, hình cầu, mùa quả từ tháng 6 – 8.
Phân bố:
Mọc hoang ở vùng rừng núi, chủ yếu ở các tỉnh Lạng Sơn, Cao Bằng, Ninh Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Quảng Ninh,…
Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản
Bộ phận dùng: Hoa kim ngân khi mới chớm nở được thu hái làm dược liệu. Dây, lá và thân ít khi được sử dụng.
Thu hái: Thời điểm thu hái thích hợp nhất là vào mùa hạ, khi hoa sắp nở. Hái hoa khi sương đã tan, khoảng 9 – 10 giờ sáng.
Chế biến: Đem thái mỏng, sấy hoặc phơi khô. Sau khi được chế biến, dược liệu có chất nhẹ, mùi thơm, vị hơi đắng và giòn.
- Thành phần hóa học:
Kim ngân hoa có chứa các thành phần hóa học đa dạng, bao gồm Tannin, Luteolin, Scolymozid, Inositol, Loganin, Cryptoxantin, Isochlorogenic acid, Chlorogenic acid, Stigmasterol, Stimasteryl-D-Glucoside, b-Sitosterol-D-Glucoside,…
2. Tác dụng của Dược liệu Kim Ngân Hoa
Kim ngân hoa được sử dụng làm dược liệu vì có tác dụng dược lý đa dạng như thanh nhiệt, trị ôn bệnh phát nhiệt, rôm sảy, ghẻ lở, mụn nhọt, giang mai, hắc lào,…
- Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:
- Tác dụng kháng khuẩn: Nước sắc từ hoa Kim ngân có tác dụng ức chế mạnh đối với trực khuẩn thương hàn, tụ cầu khuẩn và trực khuẩn lỵ Shiga (theo Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam).
- Tác dụng đối với đường huyết: Nước sắc từ hoa Kim ngân có tác dụng ngăn chặn choáng phản vệ ở chuột lang (theo Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam).
- Tác dụng chuyển hóa chất béo: Kim ngân hoa có khả năng thúc đẩy quá trình chuyển hóa chất béo (Tài Nguyên Cây Thuốc Việt Nam).
- Tác dụng kháng viêm: Giải nhiệt, giảm chất xuất tiết và tăng tác dụng thực bào của tế bào bạch cầu (theo Trung Dược Học).
- Tác dụng chống lao: Nước từ hoa kim ngân có tác dụng ức chế Mycobacterium tuberculosis (theo Chinese Hebral Medicine).
- Tác dụng hưng phấn trung khu thần kinh: Tác dụng này của kim ngân hoa bằng 1/6 so với cà phê (theo Trung Dược Học).
- Tác dụng kháng virus: Nước sắc từ hoa kim ngân làm giảm hoạt động của virus cúm (theo Chinese Hebral Medicine).
- Tác dụng đối với nhãn khoa: Nước sắc từ kim ngân hoa có tác dụng đối với trường hợp viêm kết mạc mạn và giác mạc loét (theo Chinese Hebral Medicine).
- Tác dụng chuyển hóa Lipit: Mức cholesterol có giảm khi uống nước sắc hoa kim ngân – thực nghiệm được thực hiện đối với chuột đồng (theo theo Chinese Hebral Medicine).
- Tác dụng trong quá trình điều trị bệnh nhiễm khuẩn: Dùng nước sắc hoa kim ngân tiêm vào bắp hoặc huyệt nhận thấy có hiệu quả đối với lỵ, viêm phổi cấp và mãn tính, quai bị,… (theo Chinese Hebral Medicine).
- Tăng bài tiết dịch vị và mật (theo Trung Dược Học).
- Tác dụng lợi tiểu (theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Làm giảm cholesterol trong máu (theo Trung Dược Học).
- Có tác dụng thu liễm do có chứa Tannin ((theo Sổ Tay Lâm Sàng Trung Dược).
- Không có độc tính: Dùng nước sắc kim ngân cho chuột nhắt trắng uống liên tục 7 ngày với liều gấp 150 lần liều dùng điều trị. Chuột vẫn sống bình thường, tiến hành giải phẫu các cơ quan đều không nhận thấy có dấu hiệu khác thường (theo Tài Nguyên Cây Thuốc Vị Thuốc Việt Nam).
- Theo y học cổ truyền:
- Thanh nhiệt, giải chư sang (theo Trấn Nam Bản Thảo).
- Tán độc, bổ hư, liệu phong, tiêu thủng, dùng lâu ngày tăng tuổi thọ (theo Lôi Công Bào Chế Dược Tính Giải).
- Giải độc, thanh nhiệt, trị ôn bệnh phát nhiệt, rôm sảy, ghẻ lở, mụn nhọt, giang mai, hắc lào (theo Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
- Giải độc, thanh nhiệt, giải trừ uế trọc tà, khí ôn dịch, trị ôn bệnh phát sốt, mụn nhọt, hắc lào, rôm sảy, nhiệt lỵ, giang mai (theo Đông Dược Học Thiết Yếu).
- Chỉ tiêu khát (theo Y Học Nhập Môn).
- Khu phong, tán nhiệt, trừ thấp, chỉ lỵ, tiêu thủng, liệu tý (theo Bản Thảo Hối Ngôn).
- Thanh nhiệt, giải độc (theo Lâm Sàng Thường Dụng Trung Dược Thủ Sách).
