CAO SÂM ĐẤT - CAO DƯỢC LIỆU THIÊN VIỆT NHẬT
1. Mô tả dược liệu:
- Tên Gọi Khác: Sâm rừng, sâm nam, sâm quy bầu…
- Tên Khoa Học: Boerhavia diffusa L.
- Thuộc Họ: Hoa phấn (Nyctaginaceae).
- Thuộc tính:
Sâm đất (Boerhavia diffusa L) là một loại cây thân thảo, mọc tỏa ra sát mặt đất, bên ngoài nhẵn và phân nhánh ở phía dưới. Phần rễ của cây sẽ phát triển thành củ với màu vàng nhạt.
Lá cây mọc so le với nhau, có dạng hình trái xoan hay hình trứng ngược. Phần gốc của lá thót lại để tạo thành cuống rất ngắn. Chiều dài của lá giới hạn trong khoảng 5 – 7cm, chiều rộng khoảng từ 2 – 4cm. Phiến lá dày, phần mép hơi lượn sóng, cả mặt trên và mặt dưới đều có màu xanh bóng.
Hoa sam đất nhỏ, có màu hồng và mọc ở ngọn thân hay các nhánh. Quả nhỏ, mọng, có màu đỏ nâu khi chín, bên trong có hạt rất nhỏ, dẹt và có màu đen nhánh.
Bộ phận dùng
Toàn cây sâm đất đều có thể dùng làm vị thuốc, bao gồm cả lá, thân và củ nhưng phần củ vẫn là thông dụng nhất.
Phân bố
Loại dược liệu này mọc hoang ở rất nhiều nơi nhưng tập trung nhiều nhất ở khu vực trung du miền núi.
Thu hái và sơ chế
Lá và thân cây sâm đất có thể thu hái quanh năm nhưng với phần rễ thì thời điểm thu hái thích hợp nhất là vào mùa thu.
Sau khi thu hái, đem rửa sạch dược liệu rồi có thể phơi hoặc sấy cho khô.
- Thành phần hóa học:
Trong cây sâm đất có hoạt chất pectin tương đối dồi dào. Riêng phần rễ cây có chứa một loại alkaloid có hoạt tính là punarnavine 0,01%. Ngoài ra, phần rễ còn chứa các chất khác như gôm, nitrat kalium, tinh bột…
2. Tác dụng của Dược liệu Sâm Đất
Cao Sâm Đất không chỉ là nguồn nguyên liệu có thể tận dụng làm thức ăn mà từ lâu đã được dùng làm thuốc chữa bệnh. Khi bị mệt mỏi, cao huyết áp, chóng mặt, tiểu đường… có thể sử dụng loại dược liệu này để hỗ trợ điều trị.
Tính vị
Theo tài liệu từ đông y thì sâm đất có vị ngọt, tính bình.
Quy kinh
Vẫn chưa tìm thấy tài liệu nghiên cứu.
Tác dụng dược lý
- Theo y học hiện đại:
Dược liệu này có thể giúp thúc đẩy tiểu tiện nhờ cơ chế kích thích D – amino oxidase, đồng thời ức chế succinic dehydrogenase tại thận.
Hàm lượng kali có trong thảo dược này giúp làm tăng tác dụng lợi niệu của hoạt chất punarvanin gia tăng.
Cao nấu từ thảo dược sâm đất có tác dụng tăng tiết niệu, giảm phù, giảm albumin niệu, đồng thời giảm cholesterol máu trong thực nghiêm lâm sàng chữa trị chứng thận hư.
Tác dụng chống viêm của loại dược liệu này cũng đã được nhiều nghiên cứu kiểm chứng.
- Theo y học cổ truyền:
Tác dụng hoạt huyết, giải độc và chống co giật.
Riêng phần rễ có tác dụng nhuận tràng, lợi niệu và long đờm.
Rễ sâm đất ở nước ta thường được dùng để trị ho, bệnh gan hay phù thũng.
Cách dùng – liều lượng
Đối với loại dược liệu này có thể dùng đơn lẻ hay kết hợp cùng với một số loại thảo được khác. Tùy thuộc vào mục đích điều trị mà có thể dùng ở dạng bột, cao lỏng, nước sắc hay cao cồn.
Về liều lượng, hiện nay chưa có cơ sở đủ thuyết phục để xác định giới hạn lượng sâm đất nhiều nhất có thể dùng mỗi ngày. Chính vì thế bạn cần chú ý và tránh lạm dụng loại dược liệu này trong điều trị bệnh.
