CAO HƯƠNG PHỤ - CAO DƯỢC LIỆU THIÊN VIỆT NHẬT
1. Mô tả dược liệu:
- Tên Gọi Khác: Cỏ cú, củ gấu, sa thảo, củ gấu vườn.
- Tên Khoa Học: Cyperus rotundus L.
- Thuộc Họ: Cói Cyperaccae.
- Thuộc tính: (Vị hương phụ là thân rễ phơi hay sấy khô của cây củ gấu hay cỏ gấu. Các nhà Đông y thường truyền nhau câu: “Nam bất thiểu trần bì, nữ bất ly hương phụ” có nghĩa là chữa bệnh cho nam giới không thể thiếu được vị trần bì và chữa bệnh cho nữ giới không thể không dùng vị hương phụ.)
Cây cỏ gấu là thân thảo, có rễ xơ, thường mọc cao từ 7 - 40 cm và sinh sản rộng rãi bởi thân rễ và củ, tùy theo đất rắn hay xốp củ phát triển to hay nhỏ, ở vùng bờ biển củ to dài còn gọi là hải hương phụ. Lá nhỏ hẹp, ở giữa lưng có gân nổi lên, cứng và bóng, phần dưới là ôm lấy thân cây. Vào tháng 6, trên ngọn cây có 3 -8 cụm, hoa hình tán màu xám nâu, hoa lưỡng tính, 3 nhị dài chừng 2mm, nhụy có đầu núm chia thành 2 nhánh như lông tơ. Quả 3 cạnh màu xám.
Cỏ gấu mọc hoang ở khắp nơi trên đồng ruộng, ven đường. Tại ven biển, đất cát xốp củ to hơn, dễ đào hơn. Cây cỏ gấu thường mọc ở những nước khác vùng châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. Sau khi đào toàn cây, người ta phơi cho khô, vun thành đống để đốt, lá và rễ con cháy hết, còn củ người ta đem về rửa sạch, phơi khô hoặc sấy khô làm thuốc hoặc dược liệu cao cho thực phẩm bổ sung.
Cao hương phụ là dược liệu được điều chế hoàn toàn từ các bộ phận sử dụng được của cây hương phụ.
- Thành phần hóa học:
Bộ phận dùng làm thuốc của hương phụ là thân rễ (rhizome cyperi). Từ lâu, dược liệu cao hương phụ đã được ghi vào trong dược điển Việt Nam. Thành phần hóa học trong Hương phụ có chứa alcaloid, glycosid; hợp chất flavonoid, đường, tinh bột, tinh dầu (bao gồm α-cyperon, β-selinen, cyperen, cyperol, cyperolon, cyperotundon.
