CAO ĐINH HƯƠNG - CAO DƯỢC LIỆU THIÊN VIỆT NHẬT
1. Mô tả dược liệu:
- Tên Gọi Khác: Đinh tử hương, Hùng đinh hương, Đinh tử, Công đinh hương, Chi giải hương…
- Tên Khoa Học: Flos caryophylatac.
- Thuộc Họ: Đào kim nương (Myrtaceae).
- Thuộc tính:
Đinh hương là loài thực vật thường xanh có chiều cao trung bình khoảng từ 12 – 15m. Lá cây mọc đối nhau có hình bầu dục nhọn với phần phiến lá dài.
Hoa mọc thành từng cụm nhỏ chi chít, phân nhánh ở đầu cành. Mỗi hoa có 4 lá đài dày, khi chín sẽ có màu đỏ tươi. 4 cánh tràng của hoa màu trắng hồng, khi hoa nở thì các cánh tràng sẽ rụng sớm và để lộ ra rất nhiều nhị.
Quả mọng dài, ở xung quanh có các lá đài. Mỗi quả thường chỉ chứa một hạt duy nhất.
Bộ phận dùng
Nụ hoa chính là bộ phận của cây được sử dụng để làm vị thuốc.
Phân bố
Dược liệu Đinh Hương vốn có nguồn gốc ở vùng đảo Moluc thuộc Indonexia. Hiện nay được trồng phổ biến ở các nước nhiệt đới thuộc châu Á và Châu Phi. Cây đinh hương chuộng khí hậu nóng ẩm ở những vùng có độ cao dưới 200 – 300m. Ở nước ta, dược liệu này hiện vẫn đang được nhập khẩu đa phần từ bên ngoài.
Thu hái và sơ chế
Thời điểm thích hợp nhất để thu hái dược liệu là khoảng vào tháng 9 hoặc tháng 10 hằng năm. Lúc này nụ hoa bắt đầy chuyển dần từ màu xanh sang màu đỏ hồng.
Sau khi hái có thể để nguyên cuống hoặc ngắt bỏ phần cuống đi đều được. Tiếp đến tiến hành phơi âm can hoặc sấy nhẹ cho khô rồi bảo quản dùng dần.
Nụ đinh hương sau sơ chế có hình dạng giống với chiếc đinh có màu nâu sẫm với chiều dài khoảng 10 – 12mm và đường kính tầm 2 – 3 mm. Phần nụ hình cầu chứa 4 cánh hoa xếp khít nhau, chưa nở. Khi bóc tách phần cánh hoa ra sẽ thấy bên trong có nhiều nhị, chính giữa có 1 vòi nhụy thẳng và ngắn.
- Thành phần hóa học:
Phân tích dược liệu đinh hương có thấy một số thành phần sau:
- eugenol
- acetyl eugenol
- beta-caryophyllene
- methyl-n-pentyl ketone
- methyl salicylate
- humulene
- benxaldehyde
- benzyl alcohol
- chavicol
- a-ylangene eugenone
- eugenin
Ngoài ra, trong tinh dầu từ dược liệu này còn chứa các thành phần khác như kaempferol, eugenitin, Isoeugenitin, Isoeugenitol, oleanolic acid, rhamntin…
2. Tác dụng của Dược liệu Đinh Hương
Tính vị
Đa phần các tài liệu Đông y đều ghi nhận đinh hương có vị cay, tê, tính ấm và mùi thơm mạnh.
Quy kinh
Dược liệu được quy vào 4 kinh: Tỳ, Thận, Vị và Phế.
Tác dụng dược lý
- Theo y học cổ truyền:
Công dụng: Ấm tỳ vị, bổ thận trợ dương, giáng nghịch khí, giảm đau.
Chủ trị: Đau bụng, kích thích tiêu hóa, sát trùng răng miệng, chữa phong thấp, nhức mỏi, đau xương, lạnh tay chân…
- Theo y học hiện đại:
Nước chiết xuất từ dược liệu có tác dụng kích thích dạ dày tăng tiết pepsin và acid dịch vị. Từ đó thúc đẩy tốt hơn hoạt động của hệ thống tiêu hóa.
Dịch chiết xuất nước cũng như tinh dầu đều có tác dụng kháng khuẩn rất mạnh. Ức chế ở mức độ khác nhau với trực khuẩn lao, tụ cầu khuẩn, trực khuẩn viêm phổi, trực khuẩn phó thương hàn, trực khuẩn Bruce và phẩy khuẩn tả.
Một số thành phần hòa tan trong nước có trong dược liệu dược cho là có thể kích thích cơ trơn của tử cung.
Tinh dầu từ dược liệu đinh hương còn giúp khử khuẩn, đồng thời làm giảm đau răng.
Cách dùng – liều lượng
Dược liệu có thể dùng theo nhiều cách khác nhau tùy vào mục đích. Cách dùng thông dụng nhất là dạng khô sắc nước uống hay tán thành bột mịn làm hoàn hoặc sử dụng tinh dầu chiết từ dược liệu.
Liều dùng được khuyến cáo là 2 – 4g mỗi ngày và có thể linh hoạt điều chỉnh cho phù hợp với từng bài thuốc trị bệnh.
Chú ý khi sử dụng:
Đinh hương là dược liệu quý với rất nhiều công dụng trị bệnh nhưng bạn vẫn cần cẩn trọng khi dùng. Đặc biệt là cân chú ý đến các vấn đề sau:
- Phụ nữ mang thai hay đang cho con bú tránh tùy tiện sử dụng.
- Không hư hàn thì tránh dùng.
- Tuyệt đối không dùng chung với uất kim.
- Dược liệu có thể tương tác với các thuốc chống đông máu.
- Dược liệu có thể gây ra một số tác dụng phụ khi dùng, bao gồm:
- Kích ứng ngoài da
- Tổn thương hô hấp
- Co thắt phế quản
- Phù phổi
- Co giật
