CAO BẠCH HOA XÀ THIỆT THẢO - CAO DƯỢC LIỆU THIÊN VIỆT NHẬT
1. Mô tả dược liệu:
- Tên gọi khác: Cỏ lưỡi rắn trắng, bồi ngòi bò, xà thiệt thảo, xà châm thảo, long thiệt thảo...
- Tên khoa học: Hedyotis diffusa Willd.
- Thuộc Họ: Cà phê (Rubiaceae).
- Thuộc tính:
Đây là loài cây thảo mọc bò, dài khoảng 20-25 cm. Thân vuông màu nâu nhạt, cành lá sum suê. Lá mọc ở đốt, hình mác thuôn, dài 1-3,5 cm, rộng 1-3 cm, gốc và đầu nhọn, mặt trên nhẵn hoặc hơi nháp, mặt dưới màu xám nhạt, gân giữa nổi rõ.
Hoa màu trắng, ít khi hồng, có cuống, mọc đơn độc hoặc theo đôi ở kẽ lá. Quả khô, đầu bằng, bao bọc bởi những lá đài tồn tại, hạt có nhiều cạnh.
Mùa hoa quả gần như quanh năm.
Bạch hoa xà thiệt thảo thường dễ nhầm lẫn với các cây lưỡi rắn – Vương thái tô, xương cá, an điền (Hedyotis corymbosa (L.) Lamk., Oldenlandia corymbosa L.) trong cùng họ cây.
Bộ phận dùng
Toàn cây, được thu hái vào mùa hạ hay thu đem về rửa sạch rồi phơi hoặc sấy khô.
- Thành phần hóa học:
Trong cây có chứa các osid như asperulosid, scandosid methyl ester, 6.0.p coumaroyl scandosid, methyl ester…, các acid asperulosidic, deacetyl – asperulosidic, oleanolic p.coumaric, stigmasterol, p. sitosterol và sitosterol – o – glucose.
2. Tác dụng của Dược liệu Bạch hoa xà thiệt thảo
- Trong Y học cổ truyền
Bạch hoa xà thiệt thảo có vị ngọt, đắng, tính hàn; vào các kinh vị, đại tràng, tiểu tràng; có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi thủy, tiêu thũng, tán kết, kháng nham (chống u)... Thường được dùng hỗ trợ chữa các bệnh viêm họng, viêm đường tiết niệu, viêm gan, sỏi mật, phù thũng... Thời xưa, Tuệ Tĩnh thường dùng chữa rắn cắn, sởi...
Tác dụng chữa bệnh của bạch hoa xà thiệt thảo có ghi trong nhiều sách khác nhau:
- 'Truyền châu bản thảo' cho rằng bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng thanh nhiệt, tán ứ, tiêu ung, giải độc.
- 'Quảng Tây trung thảo dược' cho biết có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hoạt huyết.
- 'Mân nam bản thảo' lại nêu có tác dụng giảm đau..
- Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại, bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng ức chế tế bào ung thư lymphô, bạch cầu hạt và bạch cầu đơn nhân, tế bào carcinom ức chế hiện tượng gây đột biến do afla toxin B1 tạo ra. Một tác dụng nữa của bạch hoa xà thiệt thảo là có tác dụng ức chế miễn dịch.
Do có tác dụng tăng cường khả năng đại thực bào của hệ thống lưới - nội mô và bạch cầu nên bạch hoa xà thiệt thảo có tác dụng chống viêm và hỗ trợ trị một số bệnh...
3. Dạng dùng và liều thuốc
Bạch hoa xà thiệt thảo được dùng phổ biến dưới dạng thuốc sắc, có thể dùng tươi hoặc phơi khô. Liều dùng có thể tới 60g thuốc khô, tương đương với khoảng 250g dược liệu tươi. Dùng ngoài không kể liều lượng.
Ở nước ngoài, bạch hoa xà thiệt thảo còn được bào chế thành dạng thuốc tiêm để hỗ trợ điều trị bệnh ung thư và viêm nhiễm như viêm phế quản, viêm phổi, viêm họng, viêm ruột thừa...
